Kaanta Baare Bhooda Baare- Billawa Twins Legends

Once upon a time, Warapadi (ulepadi) da Chandraya Ballala (Sawanta Arasa) Kollor du Mulki sema rajya alond iter. Aikalaguttu Pulla Pergadti pand arana rani na pudar. Akleg jokul iji panpina onji malla dukhoda visaya adh itund.

Onji dina Manjanna pand onji jana Rani nu bheti maltudu phala-wastu kore bater apaga dhukod itina rani tudu kasta dada pand kenaga pura visaya rani pander.  Apaga Kadire da Manjunath Swamy dever puje maltunda kandita wara tikund pand pander Manjanna.

Rani tanna pallaqi du pidadiyer, ancha ponaga Suratkal da Kajeri udyanavana du onji porlu da kinya ponnu nadtina dai tinare batina pakki gidatond itol, ponnu rani na janakul tanna ‘yedme’ dai nu  donkudu hal maltinaik neriyol.

Rani gu kinya ponnu mast ista ayol, alena pudar kinder, Aachu Baideti pand pandol.  Rani bokka ponnu nadut Sumar charche nadatund mast visayoda  preshne kinder avek sari samadanod pura utara koriyol ponnu.

Rani kina ponnu Aachu Baideti nu tanna otugu bariyare keniyer apaga Aachu mamu gu kenodu apaga matra bare pand pandol.

Aachu’gu naal mama Kaje Jetti, Kaje Mainda, Kaje Dooma and Kaje Aita  rani illagu batine phalavastu bonda kordu swagata malter. Rani Pulla Pergadti mamu gu  Aachu nu dattu detonare kinder tanna rajyod rajkumari lekka tuper pand pander.  Mamu nakul opiyer Aachu ju onji porluda katti kordu Daiva jumaadi gu ponnu balen kapare kenudu kadapurdu koriyer.

Aachu Baideti nu rani porlu du tankiyer pyaya aine Warapadi Kunda baare – pand oriyagu madime malpayer.
Anchane Karinokod  Dever na dayet Kolloor urudu tirth gudde amar jokul puduver.  Aachu tiriboka Rani jokulen tuper. Jokuleg Kaanta Baare and Booda Baare pand pudar diper.

16 varshoda kinya prayode ritida vidyabyasa nu Samanta Garadi  Sasihitlu mulky du malpuver.   Jokul mast kade pudar popund Sawanat Arasa Simantoor gu letudu Mulki rajyond sima rakshane kelsa malpare koriyer.  Mast yedded rakshane maltond shatru sainyan sopaovond iter, 

Anchane bhoomid batina kelsa mugind pand Kaanta Baare Boodha Baare kai patond ottudgu Simantoor da chipe neer da guvel kaital batudu maya ayer.

Sasihitlu du katudina garadi boka guvel. Kaanta Baare Boodha Baare kait rad dunnoda kallulu tumbond barond ipunaga onji kall Pawanje nadi burundu. Oridina 3 kallu Garadida tadde dalpa kanat padiyer. Itela avu 3 kallulu garadi yedur undu.

[This article is translated and written by Agnika, since all story are found in English or kannada, in a view to make every Tuluvas understand and encourage Tulu language.] 

ಗಾದೆ ಗೊಂಚಿಲ್

ಅ ಇಲ್ಲದಾಯೆ ಮು ಇಲ್ಲದಾಯನ್ ಲಪ್ಪುನು.

ಅಗಲ್ ಅಗಲ್ನಾ ಕೈ ಅಗಲ್ ಅಗಲ್ನಾ ಮಂದೆಗ್.

ಅನ್ಕ ದುಂಬು ಆಂದಾ ಸಾದನ ಪಿರ ಅಂದ್.

ಅನ್ಗೈ ತೊಜಾದ್ ಮುಗೈ ನಿನ್ಗೆ.

ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮಗ್ ಆವನ್ದಿನ ಮಗೆ ಊರುಗವೆನಾ.

ಅಪ್ಪೆ ಮನಸ್ ತಾರಯಿ, ಜೊಕುನಾ ಮನಸ್ ತಿಪ್ಪಿ ಗೆ.

ಎಲಿ ಪೊಂದಾ ಪಿಲಿ ಪನ್ತೆತೆಗೆ ಒರಿ.

ಎನ್ಕ್ ಪನಬೂಂರ್ ಗ್ ಪೊಯಿ ಲೆಕ್ಕ ಅಂಡ್.

ಉರ್ಚರೆ ಬನ್ನಗ ಬಿತಿಲ್ ನಾಡಿನ ಗಾದೆ ಅಂಡ್.

ಕಲ್ತಿ ವಿದ್ಯೆ ಮರಪರೆ ಬಲ್ಲಿ ಮಲ್ತಿ ಮರ್ದ್ ದಿಂಗ್ಯರೆ ಬಲ್ಲಿ.

ಕಂಚಲಾ ಇತುಂಡಾ ಎಂಚಲಾ ಉನೊಲಿ ಗೆ.

ಕೊರಿ ಐತಾ ಕಾರ್ ದ ಐದ್ನೆ ಒಕ್ಕುನು.

ಕೊರಿದ ಕಜಿಪುಗ್ ಕೊರಿನ್ ಕೆಂದ್ ಮಸಲ ಕದೆರೆ ಅಪುಂದಾ.

ನಾಯಿ ಬೊಂಜದ್ ಜೆಸೊಂದ್ ದಾನ್ದಿಗೆ ಪೊಪಿನ ಕನ ಕಟುಂದ್ ಗೆ.

ಪತ್ತು ಪೆದ್ದಿನಲೆಗ್ ಒಂಜಿ ಪೆದ್ದಿನಾಲ್ ಪೆದರೆ ಪಂದಿ ಲೆಕ್ಕ ಅಂದ್.

ಪರ ತಡಪೆ ಆಂಬಿ ದ ಬಲ, ಅಜ್ಜೆರ್ ಡಾಟೆದ ಬಲ, ಅಜ್ಜಿ ಗ್ ಬಚ್ಛಿರೆದ ಬಲ.

ಪುಗೆಲ್ದ್ ಮದು ದಿವೊಂದು ಊರಿದಿ ನಾದ್ ದಿ ಲೆಕ್ಕ ಅಂಡ್.

ಪುಚ್ಚ್ ಪನ್ತುಂದ್ ಗೆ ನಾಯಿಗ್ ನಿಕ್ಕು ಅಶ್ತೆಮಿ ಆಂದ ದನಿಯ ಗಿನ್ದೆಮಿ ಆಂದಾ ದಾನಿ ನಿಕ್ಕು ಮದೆ ಇರೆನೆ ನಕ್ಕರೆಗತಾ ಪ್ಂದ್.

ಪರ್ತಿದ ಪೂನ್ಂದಲ ತೂವೊಲಿ, ಬೊಲ್ದು ಕಕ್ಕೆನ್ ತೂವೊಲಿ, ಮೀನ್ ದ ಪಜ್ಜಿನ್ ತೂವೊಲಿ ಆಂದಾ ಪೊನ್ನನಾ ಮನಸ್ ನ್ ತ್ ತೆರಿಯರೆ ಸದ್ಯ ಇಜ್ಜಿ.

ಪುಲ್ಲಿ ಅಜ್ಜಿಗ್ ತೆಮ್ಮೊ ಲಪ್ಪರೆ ಕಲ್ಪಾಯಿ ಗಾದೆ.

ಬಡಾವ್ ಅಂದಾ ಬಡೆವೆರ್ನ ಇಲ್ಲಗ್ ಪೂ, ತುಡು ಅನಂಡಾ ತೊಡು ಬರಿಕ್ ಪೂ.

ಬಾಸೇ ದಾನ್ತಿನ ಊರುಗ್ ಮಲ್ಲೆ, ಮರ್ಯದಿ ದಾನ್ತಿನ ದೆಸೊಗ್ ಮಲ್ಲೆ.

ಬದ್ಡವೆ ಆದ್ ಪುಟರೆ ಬಲ್ಲಿ, ತೊಜನ್ಕದ್ ಕೊದ್ಯರೆ ಬಲ್ಲಿ.

ಬಾಲೆನ್ ತಿರ್ತ್ ದಿನ್ಂದಾ ಪಿಜಿನ್ ಕೊನೊವು, ಮಿತ್ ದಿನ್ಂದಾ ಕಕ್ಕೆ ಕೊನೊವು.

ಬಸಲೆ ಇತುಂಡಾ ಒಸಲೆ ದ್ ಉನೊಲಿ ಗೆ.

ಬೆಲೆ ದಾನ್ತಿನ ಆಛರಾರಿ ಬಾಲೆದ ಪಿಂಕನ್ ಕೆತುದೆಗೆ.

ಬೊರಿ ಲಗ್ಯೊರ್ದ್ ದುಂಬು ಗೊನಿ ಲೈತುನ್ ಗೆ.

ಮರಿ ಚುಚಿನ್ದಾ ಮರ್ದ್ ಉಂಡು ಆಂದಾ ಅರಿ ತುಚಿನ್ದಾ ವಾ ಮರ್ದ್ ಲ ಇಜ್ಜಿಗೆ.

ಮನ್ ಉಪ್ಪುನಗ ದಾದೆ ಇಜ್ಜಿ ದಾದೆ ಉಪ್ಪುನಗ ಮನ್ ಇಜಾಂಡ್ ಪಂಜಿ ಪನ್ತ್ಂದ್ ಗೆ.

ಮಂಜೊಲ್ ಸೀಕ್ ದಯಗ್ ಊರಿದಿ ಮಂಜೊಲ್ ಗೆ.

ಯೆಕ್ಕಲೆ ಬಂಜಿದಾಯೆ ವನಸ್ ಮನ್ತಿನ ಗೊತವಂದ್, ಕೊಂಗರ್ ಕೂಲಿದಾಯೆ ಸೈತಿನ ಗೊತವಂದ್.

ಲತಂದೆ ದ ಬಿತ್ತ್ ಪದುಂಡಾ ಲತಂದೆ ಕೊದ್ಯಂದೆ ಪೀರೆ ಕೊದ್ಯುಂದೆ.

ಮೊರಪ್ಪು ದ್ ಪಕ್ಕಿ ಪಾರುನ್ದ್ ಕದ್ ತ್ ತಿ ಪದ್ ದಿ, ಕಂಗುದ ಕದಪ ಲೈಪುವೆ ಪಂಡಿ ಲೆಕ್ಕ.

ವನಸ್ ಆಂದಾ ಕೆನ್ದ ಮುಂದಾಸ್ ಮುಪ್ಪ ಮುಲ ಪನ್ತೆಗೆ.

ಸನಿ ಪತುದುನಾಯೆ ಕದಲ್ ಪೊನ್ದಲಾ ಗಂಟ್ ಮುಟಾ ನೀರ್ ಗೆ.

[Edited by Agnika- E Tulu gaade nu kannada translate maltudu paduni, first time tappu itunda excuses.]

Agoli Manjanna

AGOLI MANJANNA- 

Chelaru Guthu Bagganna Adyantaya na sodhari Duggu pand. Duggu boka Narayana Shetty Kattbalike Bappanadu da Ullalti bakhteru. Suratkal da Katla urudu dampati’gu Devi na dayet onji ann bale putund pudar Manjanna pand diyer. Ite a jagu “Manjanna Barke” pand pudar undu alpa itela balen mepavare upayoga maldina kallu und. 
Onji sari Baggana onji urugu ladaigu povare itund apaga medina mage Manjanna’gu Guthu da javabdari kordu poper, anchad Manjanne gu appe ammer du dura mamu na illade ipod and. Manjanna mast tinpunar, mast shakti vanter. Manjanne agoli vanas maltond iter anchad areg ‘Agoli’ pand pudar batine, Agoli panda 20kg ari pand arta.
Mulki dumbu Kambala ituji, anchad Mulki da arse ‘Dugganna Sawantha’ tanna rajyod Kambala malpare alochane batund. Kambala suru malpuna kelsa mast banghada, avu kelasa malpare sakti bokka buddi vanter bodand, anchad Agoli Manjanna e kelsa malpare dumbu bater. Panambur podu alta Kambala da vicharon kaltudu Mulki du anchane suru malter yedded kelsa mugiter. Incha Mulki du Kambala maldina mast edde pudar and. 
Agoli Manjanna rad kait kanat padina raddu Kallu da sanka itela Shri Durga Parameshwari Temple at Bappanadu, Mulki undu.
Tulunaad da Superman, Tulunaad da Bhima. Sarva kala praveene atina Manjanna tanna apara shakti janakulna sahaya, uruda udhara malpare upayoga maltond itina punya veera purushe.
[Source- tuluyouthrocks]

TULU Language, TULU lipi, TULU Script

First and foremost, Tuluver olpala itunda e vicharon teriyod pand onje karonod post share malpunu. Odule aveta sambanda patta utara tikunda teripale.

TULU Language, TULU lipi, TULU Script:-

TULU BASHE-- Pancha(5) Dravida Basha onji atina bashe namma Tulu. Vishwa du sumar 2.5 million janakulna appe bashe (mother tongue) tulu atund. Research prove atund mata bashedla Tulu mast pirak da swatranta wad batina Dravidian Bashe pand. Tulu Script is among the oldest languages in the Dravidian family which branched independently from its Proto-Dravidian roots over 2,000+ years ago.

Tulunaad Oral Tradition:- Pirak da(purvajer/ancestors) Tulunaad da janaku odu baraha ituji andala akul ado bashed(orally) upayoga maltud Daiva Kola, Pad’dana, sandhi, padya, kabite, gaade, edur kate, bajane, ajjikate, nataka, aata, incha pura vishayon e ritida madyamod patond bater, dumbuda jokuleg (next generation) kalpayer. Ancha Tulu bari onji bashe ath avu onji Samskruti pand hemme apina vichara.

Palm leaves(volegari) Written literature(10-17 century AD) :- Tulu script written in Tigalari script is derived from the Grantha script, whereas, Grantha script is derived from Brahmi Script. Tulu lipi savira varshod dumbud bardina apaga palm leaf scrolls (talegari) barevond iter, aven preserve malpare mast kasta anchad mast talegari hal adh potundu. Sri Dharmastala Bokka Udupi matt du aven sangraha maltud divond uller itela. Vijayanagar Rajyoda kalodu (14-15th century) Tulunaad da rajadani ‘Barkur’ da sutta mutta du tulu (Tigalari script) aksharod baredina shilasashna tikudund, anchine mast kade tikudun. [neta arta tikudina volegari tulu scripts sumar 1000 yrs dumbu itund, 1000 varsha dumbu la tulu lipi itunda? atava ija??? avu gotuji....]

15th -17th Century Talegari(volegari)/ palm leaves du baredina Kavya Granta Kruti-
• Tulu Mahabharatho.
• Devi Mahatme.
• Sri Bhagavatho (Epic Poems).
• Kaveri (Epic Poems).
• Tulu Ramayana.
• Karna Parva.
• Punyaha Vidhi.
• Vinayaka Havana Vidhi.

[Note by author of this article:-Research work du e mith mention maldina Talegari (palm leaves) Granta yer author pand gotavandina karana barediji, nikleg netta mahiti itunda dayamaltd teripale. Thank you].

During rule of various King in Tulunaad:- Tulu naad aludina Araser kannada bashed Sahitya Kruti upayoga malter undu onje malla bejar da sangati. Tulunaad de tulu script(lipi) tikuna manyate tikuji, Anchad a kalod vidyabyasa la kannada script du kalpayer. Tulu (oral communication) adu bashe adh orind.

During British rule:- Kudonji malla karana panda 19th century German missionaries’ akulna printing press’d Tulu basheda puskatolu publish maltini Kannada lipi upayoga malter. Tulu ta mata vicharanu anuvada maltini Kannada or English script du. Akulna Christian sahitya kruti nu anuvada Kannada bashed, tulu(script) nu upayoga maltujer.

Printed Books:- 
• Grammar Of Tulu Language By J Brigel In 1872.
• Tulu-English Dictionary In 1886 By Reverend Manner.
• Six-Volume OF Tulu Lexicon.
• The Epic of Siri has been translated into English by Lauri Honko, a Finnish linguo-folklorist. (original text: Gopala Nayka).
• Tulu Pad-danolu (21 Pad-danas) written by Reverend Menor (1886).
• Sahasrartha Gadelu (1874),
• Tulugeethole Pustaka (1878),
• English-tulu Nighantu (1888),
• the Devil worship of the tuluvas by A.C. Burnell (1894-97).

Itela tulu script(lipi) pustaka jasti iji. Itundala odare kelav janakleg matra barpini. Namma ite anda appe bashe gu tikuna manyate korod. Yenkul tulu lipi(script) kalpod, kalpavod, kalpare protsaha malpod

Note:-This post was originally taken from Facebook group with over one lakh members ‘Tulu youth rocks’ posted on 2^nd dec, 2014, Myself, being one of the member of that group and witnessed that game. During online question and answer completion held in order to create awareness.  Group owner Ganidev has done tremendous work regarding this. Please show courtesy for hard work done, Request all those who copy and share this article please mention source of this in your post.